Άνοια, η απώλεια του νου
Άνοια - Alzheimer
Άνοια ("ἀ" στερητικό + "νοῦς") = Απώλεια του νου.
Τι είναι η άνοια;
Άνοια είναι η απώλεια πνευματικών ικανοτήτων που προϋπήρχαν.
Αυτό συμβαίνει λόγω της εκφύλισης, της
δυσλειτουργίας και της καταστροφής των νευρώνων του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Η άνοια είναι η έκφραση πολλών
νευροεκφυλιστικών νοσημάτων με πιο συχνή τη νόσο Alzheimer.
Σύμφωνα με την Alzheimer’s Disease International, στις μέρες μας 44.000.000 άνθρωποι ζουν με άνοια
παγκοσμίως. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030 και να υπερτριπλασιαστεί μέχρι το 2050. Στη
χώρα μας υπάρχουν σήμερα 200.000 άτομα με άνοια και ο αριθμός αυτός μέχρι το 2050 αναμένεται να ξεπεράσει τις
600.000.
Παρά τις επιστημονικές προόδους των τελευταίων 25 ετών, η αντιμετώπιση της άνοιας αποτελεί μείζον
ζήτημα τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Πόσο συχνή είναι η άνοια;
Η συχνότητα της άνοιας σχετίζεται άμεσα με την ηλικία, η οποία αποτελεί και τον πιο ισχυρό παράγοντα κινδύνου. Η συνεχής αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ηλικιωμένων
ατόμων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη αύξηση των πασχόντων από κάποια μορφή άνοιας.
Συγκεκριμένα:
1. Η άνοια αφορά περίπου το 1% του πληθυσμού στην ηλικία των 65. Ακολούθως, σχεδόν διπλασιάζεται κάθε πέντε
χρόνια, φθάνοντας περίπου το 40% στην ηλικία των 90.
2. 1 στα 14 άτομα ηλικίας άνω των 60, έχει κάποια μορφή άνοιας.
3. Η πιθανότητα που έχει ένα άτομο 65 ετών για μελλοντική ανάπτυξη άνοιας, υπολογίζεται στο 20% για τις γυναίκες και στο 17% για τους άνδρες. Η διαφορά αυτή οφείλεται κυρίως στο ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους
άνδρες.
4. Η νόσος Alzheimer είναι μακράν η πιο συχνή μορφή άνοιας, συνιστώντας περίπου το 60% όλων των περιστατικών.
Παράγοντες που επηρεάζουν την άνοια:
1. Μεγάλη ηλικία
2. Χτυπήματα κεφαλής
3. Φύλο (συχνότερα γυναίκες)
4. Υπέρταση, διαβήτης
5. Κληρονομικότητα και συγκεκριμένα γονίδια
Διάγνωση:
Η διάγνωση επιτυγχάνεται με βάση το ιστορικό του κάθε ασθενούς. Απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία είναι πολύ βοηθητικές για να δείξουν την εκφύλιση στη δομή του εγκεφάλου. Επίσης
νευρολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να προβεί σε Mini Mental test που είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο για την αξιολόγηση
των γνωστικών ικανοτήτων ενός ατόμου.
Ποιες είναι οι συνήθεις μορφές της άνοιας;
Οι συχνότερες μορφές άνοιας που συναντάμε είναι οι εξής:
1. Αγγειακή άνοια
2. Μικτή άνοια (συνδυασμός Alzheimer και αγγειακής άνοιας)
3. Άνοια με Σωμάτια Lewy
4. Μετωποκροταφική άνοια
Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα της άνοιας;
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της άνοιας είναι γνωστικά και κινητικά. Οι κυριότερες κατηγορίες γνωστικών
συμπτωμάτων είναι οι ακόλουθες:
1. Διαταραχή της μνήμης: Χαρακτηρίζεται από έκπτωση της επεισοδιακής μνήμης, στην οποία οι ασθενείς δυσκολεύονται να θυμηθούν τα γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος (τι έκαναν πριν λίγες μέρες, τι έφαγαν την
προηγούμενη μέρα κλπ) ενώ συχνά επαναλαμβάνουν τις ίδιες ερωτήσεις.
2. Διαταραχή του λόγου: Μπορεί να εκδηλώνεται ως δυσκολία στην ανεύρεση λέξεων και στην κατανόηση του
λόγου, καθώς και ως δυσκολία στην παραγωγή του λόγου.
3. Απραξία: Είναι η αδυναμία εκούσιας εκτέλεσης μιας ενέργειας, η οποία απαιτεί συντονισμένη κίνηση ενός ή
περισσότερων μελών του σώματος. Για παράδειγμα, οι ασθενείς μπορεί να αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν ένα
εργαλείο ή μια οικιακή συσκευή.
4. Αποπροσανατολισμός στο χρόνο και στο χώρο: Οι ασθενείς με αυτή τη διαταραχή τείνουν να χάνονται εύκολα,
ακόμα και σε γνωστά μέρη. Επίσης, ενδέχεται να δυσκολεύονται να διαβάσουν την ώρα από ένα ρολόι με δείκτες ή να ξεχωρίσουν εάν είναι μέρα ή νύχτα.
5. Δυσκολία στον προγραμματισμό και την εκτέλεση σύνθετων δραστηριοτήτων: Είναι σύμπτωμα που υποδηλώνει
διαταραχή των «εκτελεστικών λειτουργιών». Οι λειτουργίες αυτές μας επιτρέπουν να ανταποκρινόμαστε σε
μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και να προσαρμόζουμε τη συμπεριφορά μας αντίστοιχα με την κατάσταση που
αντιμετωπίζουμε.
Κινητικές διαταραχές μπορεί να προηγούνται ή να έπονται των γνωστικών συμπτωμάτων. Τα συνηθέστερα κινητικά συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
1. Βραδύτητα στις κινήσεις
2. Μυϊκή δυσκαμψία
3. Διαταραχή της βάδισης και αστάθεια
4. Τρόμος (τρέμουλο)
Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά Συμπτώματα
1. Ανάρμοστη συμπεριφορά: Χαρακτηρίζεται από προσβλητικό τρόπο συμπεριφοράς προς τους άλλους αδιαφορώντας για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις από τις πράξεις τους. Επίσης, μπορεί να γίνονται επιθετικοί για
ασήμαντα γεγονότα.
2. Μεταβολή της προσωπικότητας: Το σύμπτωμα αυτό αναφέρεται συνήθως από άτομα του περιβάλλοντος, καθώς
οι ασθενείς δεν το αντιλαμβάνονται. Η προοδευτική μεταβολή της προσωπικότητας συναντάται κυρίως στο έδαφος της μετωποκροταφικής άνοιας. Ωστόσο, παρατηρείται συχνά σε πολλές μορφές άνοιας.
3. Άγχος και κατάθλιψη: Τα συμπτώματα αυτά παρατηρούνται συχνά στα ανοϊκά σύνδρομα και επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Η μη αντιμετώπιση τους μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη επιβάρυνση της
νόσου.
4. Διαταραχές του ύπνου: Κυριότερη είναι η αναστροφή του φυσιολογικού κύκλου ύπνου – εγρήγορσης (οι ασθενείς
μένουν ξύπνιοι τις νυχτερινές ώρες και κοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας). Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί
κατακερματισμός του ύπνου ή υπερυπνία.
5. Παραληρητικές ιδέες: Οι παράλογες ιδέες που μπορεί να εκφράζουν οι ασθενείς έχουν να κάνουν κυρίως με την
ψευδή αντίληψη κάποιας απειλής. Τα συνηθέστερα παραληρήματα είναι του τύπου «κάποιος θα μπει στο σπίτι
μας», «θέλουν να με κλέψουν», «ο/η σύζυγός μου με απατά», «αυτός/ή δεν είναι ο πραγματικός σύζυγός μου»,
«θέλουν να μου κάνουν κακό», «συνωμοτούν για να με εγκαταλείψουν». Συχνά συνοδεύονται από έντονο άγχος
και επιθετική συμπεριφορά.
6. Ψευδαισθήσεις: Μπορεί να αφορούν οποιοδήποτε αισθητηριακό όργανο (οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές
ψευδαισθήσεις κλπ). Μπορούν να εμφανιστούν παροδικά κατά τη διάρκεια ενός οξέος συγχυτικού επεισοδίου
(Delirium), στο οποίο είναι ιδιαίτερα ευπαθή τα άτομα με άνοια.
Πηγές:
1. https://www.moh.gov.gr/
2. https://neyrologos.gr/anoia-symptomata/
Η συντάκτρια του άρθρου, η Ελευθερία Ξενιτοπούλου γεννήθηκε στο Μαρούσι Αττικής, μεγάλωσε και σπούδασε στην Πάτρα.
Αποφοίτησε από το τμήμα Νοσηλευτικής του Α.Τ.Ε.Ι Δυτικής Ελλάδας το 2015. Από 12 ετών είχε ενταχθεί στο Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών, Διασωστών και Ναυαγοσωστών του Ε.Ε.Σ (Πάτρα) καθώς τρεφόταν ψυχικά από την προσφορά σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη, στους πάσχοντες και στους ανθρώπους που ανήκουν σε ευαίσθητες και κοινωνικά παραμελημένες ομάδες (υπερήλικες, ψυχιατρικοί ασθενείς, κοινωνικά απόκληροι κλπ).
Η αγάπη της προς αυτές τις ομάδες ανθρώπων την έκανε να στραφεί σε αυτό τον κλάδο
της επιστήμης της. Έχοντας τεράστια αδυναμία στην αγαπημένη της γιαγιά (Ελευθερία), η οποία κακοποιήθηκε από φροντίστρια που την είχε αναλάβει κατ’ οίκον, πείσμωσε και έβαλε σκοπό της ότι όσο περνάει από το χέρι της κανένας ηλικιωμένος δε θα υποφέρει ξανά.
Αυτή τη στιγμή και εδώ και οκτώ χρόνια είναι υπάλληλος στη Μονάδα Φροντίδας
Ηλικιωμένων «ΠΑΤΣΟΥΡΕΑΣ» αρχικά ως νοσηλεύτρια ορόφου και τα τελευταία χρόνια
ως Προϊσταμένη. Κάθε μήνα, μέσα από τα άρθρα της, θα μοιράζεται μαζί σας τις γνώσεις
και την εμπειρία στα κυριότερα θέματα υγείας που αφορούν την 3η ηλικία.
Pisina.net
